APGAR-APGAR SKORU NEDİR ?

Apgar skoru nedir?

Apgar skoru, doğumdan hemen sonra yeni doğan bebeklerin hızlı ve öz bir şekilde sağlıklarını değerlendirmek için kullanılan basit ve tekrarlanabilir bir yöntemdir. Apgar skorlaması, obstetrik anestezinin bebekler üzerindeki etkisinin tespit edilmesi için Dr. Virginia Apgar tarafından 1953 yılında geliştirilmiştir ve bebeğin fiziksel sağlığı açısından önemli olduğu kadar nörolojik gelişimi açısından da önemlidir. Bu değerlendirme yöntemi Dr. Virginia Apgar tarafından geliştirildiği için Apgar Skoru adını almıştır. Ayrıca apgar skorunu oluşturan 5 kriterin ingilizce isimlerinin baş harfleri bakronomik olarak APGAR kelimesini oluşturmaktadır. Aşağıda apgar açılımı öğelerini görebilirsiniz;

1. deri rengi (Appearance),
2. kalp tepe atımı (Pulse rate),
3. uyarıya cevap (Grimace),
4. kas tonusu (Activity)
5. solunum (Respiratory effort) kriterleridir.

Fetal durum değerlendirmesinde NST, CST, OCT, amnios sıvı indeksi, doppler, umbilikal kort ve kordon kan gazları analizi gibi yöntemlerin yanı sıra apgar testi sıklıkla kullanılmaktadır. Bebeğe doğumdan hemen sonra 1. ve 5. dakikalarda olmak üzere iki kez apgar skorlaması yapılmaktadır.

Genellikle doğum eylemi sırasında oluşan oksijenizasyon yetersizliğini ve buna bağlı olarak entübasyon (solunum desteği) gerekip gerekmediğine 1. dakika apgar skoruna bakılarak karar verilir. Yeni doğana resusitasyon (temel yaşam desteği, yaşama döndürme) işlemi gerekip gerekmediğine 5. dakika apgar skoruna bakılarak karar verilir. Ayrıca 5. dakika apgar skorlaması yeni doğanın ilerideki sinir sistemi gelişimine yönelik fikir edinmeyi sağlamaktadır. Gerekli görüldüğü hallerde her 5 dakikada bir apgar testi tekrarlanabilir. Apgar skorlamasına göre 8 ve üzeri değerler normal iken 7 ve altındaki değerlerde gerekli görüldüğünde bebeğe resusitasyon veya entübasyon gibi müdahalelerde bulunulur.

Apgar skorunu belirleyen kriterler

Apgar skorlaması 5 kriterden oluşur:

1. Kalp tepe atımı
2. Solunum şekli
3. Kas tonusu
4. Deri rengi
5. Uyarıya cevap

Her bir kriter 0-2 puan skalası aralığında değerlendirilir ve 5 değerin toplamı bebeğin 0-10 puan aralığındaki apgar skorunu belirler. Her bir kriter farklı açılardan yeni doğan bebeği değerlendirdiği için her kritere aynı önem verilmemelidir. Örneğin solunum şekli ile deri rengi eşit önem taşımamaktadır.

Deri rengi (Appearance/Complexion)

Genellikle yeni doğan bebekler, yüksek oksijen taşıma kapasitelerine rağmen düşük oksijen aldıkları için siyanotiktirler (derinin ve mukozanın mavi renk alma durumu). Birçok çocuk mükemmel havalandırma ve oksijen takviyesine rağmen birkaç dakikalığına siyanotik el ve ayak belirtileri gösterebilmektedir. Puanlama aşamasında, bebeğin elleri, ayakları ve vücudu pembe olduğunda 2, vücut pembe iken akrosiyanoz (el ve ayakların siyanoz hali) olduğunda 1, bebeğin her yerinde morarma ve soluk renk olduğunda ise 0 puan verilir.

En az önem verilen kriterdir çünkü cilt rengi solunum ve kalp tepe atımı ile ilişkilidir. Yeni doğan bebeklerin çok az bir kısmı pembe renklidir. Deri rengi oldukça sübjektif bir kriter olduğu için en az güvenilir kriter olarak değerlendirilir.

Kalp tepe atımı (Pulse rate)

Bebeğin kalp atım hızı 100 ve üzerinde ise 2, 100’ün altında ise 1, kalp atışı görülmüyor ise 0 puan verilir. Teşhis ve belirti açısından en fazla önem gerektiren kriterdir. Kalp tepe atımı epigastriuma ve prekordiumdan da belirlenebilir.

Uyarıya cevap (Grimace)

Yeni doğan bebek, orofarenksi veya burun deliklerine yumuşak kauçuk bir kateter ile aspirasyon (bebeğin ağız ve burnunun mekanik olarak temizlenmesi) yapıldığında ağlama, hapşırma, öksürme ya da kendini çekme tepkilerinden birini veriyorsa 2, yüzünü buruşturuyor ya da kuvvetsiz ağlıyorsa 1, tepki vermiyorsa 0 puan verilir.

Kas tonusu (Activity)

Vücut kuvveti iyi olan ve kendiliğinden kollarını ve bacaklarını gererek uzatan bebeklere 2, biraz kıvırabilenlere 1, direnç gösteremeyenlere ise 0 puan verilir.

Solunum şekli (Respiratory effort)

Yeni doğan bebeğin oksijenizasyon durumuna göre değerlendirme yapılır. Doğumdan sonraki 60 saniye içerisinde nefes durması (apne) olanlara 0, zayıf ve düzensiz nefes alanlara 1, normal solunum yapan ve kuvvetlice ağlayan bebeklere 2 puan verilir.